science-722054_1920

Zabawy rozwijające inteligencję dziecka

Jak napisał Kazimierz Przerwa-Tetmajer „Nic człowieka tak nie charakteryzuje, jak rodzaj zabawy, której szuka”. Obserwacja naturalnych zabaw dziecka pomoże nam określić jego typ inteligencji, a także poda nam trop na ścieżkę rozwoju aktywności, którymi powinno podążać.

 

To jest II część -> przeczytaj część I  – „Poznaj rodzaj inteligencji swojego dziecka”

 

Inteligencję dziecka w wieku przedszkolnym rozwijamy przede wszystkim poprzez zabawę. Teoria zabawy stworzona przez Piageta mówi, że dziecko w toku zabaw przechodzi proces asymilacji zdobytej wiedzy i umiejętności. W zależności od etapu rozwoju badacz podzielił zabawę na doskonalącą, symboliczną i zabawę w role. Pierwsza jest właściwa dla niemowląt i dzieci do lat dwóch. W tym okresie dziecko ćwiczy obszar sensorycnzo-motoryczny, co w praktyce oznacza, że bada otoczenie przy użyciu dostępnych mu zmysłów dotyku, wzroku, słuchu, zapachu. Wtedy to jest najlepszy czas na dopuszczenie podopiecznego do kuchni. Oczywiście pod nieustanną kuratelą może przesypywać mąkę, wsadzać rączki do kaszy, wąchać przyprawy, owoce i warzywa.
Kolejny etap to zabawa symboliczna, mająca miejsce między drugim a szóstym rokiem życia. Dziecko używa np. krzesła jako samochodu a szafa staje się jego promem kosmicznym. Uruchamia wyobraźnię, która przenosi go na wyższy poziom w rozwoju inteligencji, a mianowicie przygotowuje do myślenia abstrakcyjnego. Z kolei starsze dziecko, ponad siedmioletnie, zaczyna się przez zabawę socjalizować. Procesy myślowe rozwijają się już bardzo intensywnie. Wchodzi w przeróżne role – strażaka, modelki, kucharza. Oczywiście podejmowanie poszczególnych tych rodzajów w zakresie, jaki przyjął Piaget, jest sprawą umowną. Niemniej faktycznie, statystycznie patrząc, większość dzieci przechodzi każdą z faz rozwoju, bawiąc się w określonym sposób. Jako opiekunowie możemy obserwować ulubione aktywności dziecka, a dodatkowo warto przyjrzeć się im pod kątem inteligencji wielorakich Gardnera, o których pisaliśmy TUTAJ. Zwykle wynik testu na inteligencję wieloraką pokrywa się z tym, co dziecko lubi robić najbardziej. Warto za tym podążyć. Podpowiadamy jak możecie się bawić, aby stymulować naturalne zainteresowania i zdolności wychowanka, w zależności od dominującego u niego profilu inteligencji.

 

pads-3826840_1920

 

Inteligencja językowa – zabawa słowem
Dziecko, u którego na pierwszy plan wybija się ten rodzaj inteligencji, ma bogaty zasób słownictwa i uwielbia bawić się słowami. Czytanie dziecku to zabawa, która powinna być na porządku dziennym niezależnie od typu inteligencji, ale w przypadku tej językowej jest szczególnie ważna. Czytajmy mu książki odpowiednie do wieku, ale też stawiajmy wyzwania, czytając nieco ambitniejsze pozycje, tak aby mógł uczyć się nowych wyrazów. Możemy też sięgnąć po audiobooki, chociaż pamiętajmy, że nie powinny one zastępować książek na stałe. Zabaw ze słowem jest oczywiście mnóstwo, jak np. kalambury, bank słów, państwa-miasta, nazywanie paluszków i opowiadanie nimi historyjek . My proponujemy dwie a mianowicie:

1) historyjki obrazkowe – opowiadamy dziecku bajkę np. o brzydkim kaczątku, następnie dajemy kartkę, na której są narysowane lub nadrukowane poszczególne fragmenty historii. Dziecko wycina fragmenty, następnie układa je zgodnie z chronologią zdarzeń i przykleja do karki z bloku technicznego;
2) ciąg dalszy nastąpi – zabawa angażująca całą rodzinę, świetna na długą podróż, kiedy to patrzenie przez okno samochodu czy samolotu szybko się nudzi. Pierwsza osoba opowiada krótką historię. Kończy się ona słówkiem, które jest pierwszym w historii kolejnej osoby.

 

people-2584206_1920

 

Inteligencja wizualno-przestrzenna – górą klocki
Dla malucha-konstruktora najlepszą zabawką będą klocki. Jeśli chcemy, żeby znalazł się w raju, to weźmy go na wyprawę do klockowni. Inne zabawy dla tego typu inteligencji to: puzzle, zabawa w „ciepło-zimno”, podczas której dziecko poznaje stosunki przestrzenne, labirynty. Dwie przez nas wybrane to:

1) mapa skarbów – tworzymy wspólnie mapę danej przestrzeni – mieszkania czy fragmentu parku lub ogrodu, następnie dziecko ubiera się w pirata – atrybuty pirata możemy przygotować wspólnie wcześniej, np. kapelusz uszyty z filcu albo sklejony z papieru, opaska na oko, sztuczna noga (np. ze zużytej rolki papieru kuchennego, wystarczy ją pomalować i włożyć na nogę), a my chowamy skarby i zaznaczamy miejsca ich ukrycia na mapie, wraz z opisem-legendą do mapy. Dziecko podąża za wskazówkami i szuka skarbów;
2) tworzenie miasta – w mieszkaniu czy na podwórku dziecko aranżuje różne punkty miasta – aptekę, przychodnię, sklep z pieczywem etc.

 

music-818459_1920

 

Inteligencja muzyczna – zaproszenie do świata dźwięków
Dziecko z wybijającą się inteligencją muzyczną może być w przyszłości np. lekarzem, ale z pewnością zawsze będzie miało pewne zdolności charakterystyczne dla tego profilu inteligencji. Mianowicie będzie czuło i „czytało” świat poprzez dźwięki. Ulubione zabawki to oczywiście instrumenty. Tak jak przy inteligencji językowej czytanie, tak przy muzycznej – ulubioną formą aktywności będzie śpiewanie i słuchanie muzyki. Uczmy dziecko prostych piosenek, inspirujmy do tworzenia nowych, zapoznajmy z dźwiękami różnych instrumentów, puszczajmy muzykę instrumentalną i proponujmy rozpoznawanie poszczególnych instrumentów. Maluszkowi możemy dać różnego rodzaju sprzęty domowe, tak aby zrobił sobie z nich perkusję – plastikowa miska, metalowy garnek, drewniana łyżka i łyżka metalowa – będą wydawać różne dźwięki, fascynujące dziecko z tym rodzajem inteligencji. Dwie rekomendowane przez nas zabawy to:

1) deszczyk – dziecko inscenizuje piosenkę:
Pada, pada deszczyk, pada
deszczu dziś za wiele,
deszczu dziś za wiele.
Pójdę do przedszkola, bo tam mi weselej.
Pożyczy, pożycz mi babuniu
swego parasola, swego parasola
Chociaż deszczyk pada,
pójdę do przedszkola
Dziecko biega swobodnie podczas śpiewania, podczas słów „pójdę do przedszkola” opiera ręce na biodrach i idzie, unosząc wysoko kolana. W czasie drugiej zwrotki stoi nieruchomo, a przy słowach „chociaż deszczyk pada” ucieka niby pod daszek, trzymając „parasol” nad głową;
2) jaki to dźwięk – nagrywamy na telefon różne dźwięki, po czym puszczamy je dziecku, a ono zgaduje co się z animi ukrywa.

 

pay-3456722_1920

 

Inteligencja logiczno-matematyczna – kodowanie na dywanie
Jeśli mamy w domu małego matematyka, to powinniśmy stawiać mu zadania typu: szachy, segregowanie, ustalanie budżetu, zabawa w sklep. Super zabawą dla malucha z tym rodzajem inteligencji będzie granie w grę Jenga, a także origami.

1) Świat z figur geometrycznych – wycinamy wspólnie z kolorowego papieru figury, które następnie dziecko przykleja na dużą kartkę (najlepiej brystol), tworząc miasto.
2) Bystre oczko – przygotujmy jednorazowe kubeczki z przyklejonymi na spód kołami w różnych kolorach. Z kubeczków dziecko może układać sudoku lub odwzorowywać układy kubków, budować wieże.

 

playground-493042_1920

 

Inteligencja fizyczno-kinestetyczną (ruchowa)
Wyjątkowo harmonijne ruchy, umiejętność wykonywania trudnych ćwiczeń ruchowych, zdolności we wspinaczce czy gimnastyce – jeśli zauważamy to u podopiecznego, to możemy zakładać, że jego inteligencja ruchowa będzie na wysokim poziomie. Świetnymi zabawami będzie dla niego tor przeszkód, taniec, kalambury, naśladowanie ruchów zwierząt albo ludzi różnych profesji (np. chirurga). Całe mnóstwo propozycji stymulujących rozwój inteligencji ruchowej znajdziemy w propozycjach zabaw Metodą Ruchu Rozwijającego Weroniki Sherborne. My proponujemy dwie, które szczególnie przypadły nam do gustu:
1) lustro – opiekunka wykonuje ruch, który następnie ma powtórzyć dziecko,
2) bociany na łące – chodzimy z dzieckiem po pokoju, wysoko podnosząc kolana, na umówione hasło stajemy z jedną noga podniesioną i mówimy „kle, kle, kle”.

 

dolls-house-1473948_1920

 

Inteligencja interpersonalna (społeczna)
Twoje dziecko rozstrzyga spory i łatwo nawiązuje kontakty? Być może dominuje u niego inteligencja społeczna, którą najlepiej kształtować podczas zabaw z innymi dziećmi. Zapewnijmy mu kontakt z równieśnikami, a jeśli chodzi o zabawy w domu, to najchętniej będzie ono angażować się w codzienne aktywności domowników – wspólne gotowanie czy sprzątanie, to będzie strzał w 10!
1) Zabawa w rodzinę – wcielamy się z dzieckiem i jego lalkami w dużą rodzinę, odgrywamy różne role.
2) Nauczycielka misiów – dziecko zostaje nauczycielką dla swoich misiów. Uczestniczymy w zabawie np. w roli sprzątaczki szkolnej, asystujemy dziecku, obserwujemy pojawiające się problemy, pomagamy je rozwiązać, jeśli dziecko prosi o pomoc. Warto jakiś czas po zabawie omówić pewne jej aspekty.

 

notepad-407197_1920

 

Inteligencja intrapersonalna (wewnętrzna)
W tym przypadku powinniśmy mocno skupić się na emocjach dziecka i proponować zabawy, które będą pobudzać je do rozpoznawania uczuć (o inteligencji emocjonalnej pisaliśmy TUTAJ). Proponujemy np. tego typu aktywności:
1) opowieści o uczuciach – zabawa polega na kończeniu zdań „jestem szczęśliwy, kiedy….”, „jestem smutny, gdy….”, „wstydzę się kiedy….”, „złoszczę się, gdy….” Opowieści można też narysować w formie obrazka lub – w przypadku mniejszych dzieci – chociażby wyboru określonego koloru charakteryzującego dane uczucie i pomalowaniu nim kartki;
2) pamiętnik – ofiarujemy dziecku dziennik, w którym będzie rysowało lub zapisywało swoje uczucia.

 

flower-chestnut-3381821_1920

 

Inteligencja przyrodnicza
Dziecko kochające przyrodę potrafi godzinami obserwować robaczki, uwielbia zwierzęta i rośliny. Na pewno najlepiej będzie je stymulowała opieka nad własnym zwierzątkiem, przy czym warto zapytać jakim zwierzęciem chciałoby się zaopiekować. Nasz podopieczny będzie zachwycony, jeśli będziemy zabierać go na przyrodnicze wyprawy, podczas których pozna nazwy drzew, roślin czy ptaków. Książki o tej tematyce będą jego ulubionymi. Z pasją będzie zbierał kamienie czy szyszki. Przyjemność sprawi mu uprawianie roślin, wykonywanie eksperymentów chemicznych.
1) Kalendarz pogody – rozrysowujemy z dzieckiem kalendarz na dany miesiąc. Codziennie pod koniec dnia maluch rysuje i opisuje pogodę.
2) Zielnik – spacerując po lesie, parku czy nawet otoczeniu bloku, wyszukujemy roślinki, które następnie wklejamy do zeszytu-zielnika i opisujemy.