aleLęki dziecka – jak oswoić lęk separacyjny
Dzieci, tak jak i dorośli doświadczają wielu uczuć – radości, smutku, złości, euforii, ale także strachu i lęku. Lęk separacyjny to etap rozwoju , który pojawia się pomiędzy 7 a 12 miesiącem życia (czasem nawet wcześniej już około 4 miesiąca).
Objawia się przede wszystkim strachem dziecka przed rozstaniem z mamą. Dziecko wtedy zaczyna rozumieć, że nie jest „jednością z mamą” oraz zaczyna powoli odróżniać inne osoby opiekujące się lub próbujące się nim zaopiekować. Ok 8 miesiąca życia dziecko dokładnie uświadamia sobie kto, jest kim. Mama i tata opiekują się nim, a inne osoby próbują je odebrać rodzicom- tak to postrzega dziecko. Lęk separacyjny narasta do około 22 miesiąca życia, po czym stopniowo maleje (czasami utrzymuje się dłużej nawet do około 3 / 4 roku życia – to jest zawsze sprawa bardzo indywidualna).
Jak rozpoznać czy mamy do czynienia z lękiem separacyjnym?
Zastanawiacie się, czy wasza pociecha przeżywa właśnie lęk separacyjny? Jakie są właściwie jego objawy i po czym go rozpoznać?
– lęk separacyjny pojawia się zwykle między 7 a 12 miesiącem życia, a to kiedy się kończy to indywidualna kwestia rozwoju dziecka (może czasem trwać nawet do około 3 roku życia, co jest zupełnie normalne);
– przy każdej rozłące z mamą dziecko jest drażliwe, przestraszone, zaniepokojone, często płacze (czasami jest to minimalna rozłąka np. wyjście mamy do toalety lub do innego pokoju – dziecko jak tylko traci mamę z oczu – płacze);
– pojawia się strach przez „obcymi” – nie pozwala się wziąć innym osobom na ręce nawet z najbliższej rodziny;
– może mieć problemy z zasypianiem;
– może pojawiać się chwilowy brak apetytu.
Oswój lęki swojego dziecka
Aby jak najłagodniej przejść przez ten etap rozwoju dziecka trzeba zawsze dążyć do tego, aby rozwinęło ono ufne przywiązanie i czuło się bezpiecznie w swoim otoczeniu.
Oto kilka propozycji na poradzenie sobie z lękiem separacyjnym:
– zapewnienie bliskości (dajemy dziecku wsparcie zawsze tyle, ile go potrzebuje, wsłuchujemy się w jego potrzeby i staramy się na nie odpowiedzieć);
– nie zaprzeczanie uczuciom dziecka – czasami lęk ( w tym również separacyjny) wyda nam się całkowicie bezpodstawny i niezrozumiały, ale przecież strach, który nasze dziecko odczuwa jest jak najbardziej prawdziwy, dlatego zawsze powinniśmy dać dziecku maksymalne poczucie bezpieczeństwa;
– w miarę możliwości jak najczęstsze wprowadzanie innych osób do kontaktu z dzieckiem np. babcie, ciocie, przyjaciele, inne dzieci (w domu ale również poza nim) – jednak nic „ na siłę”- kontakt nie powinien być nachalny i jeśli widzimy, że dziecko reaguje na niego jeszcze większym strachem – odpuśćmy na jakiś czas;
– pozwolenie dziecku na oddalanie się i poznawanie świata – pozwolenie na nabywanie nowych doświadczeń (oczywiście nie tracimy małego dziecka całkowicie z oczu, ale pozwalamy na eksplorację otoczenia nie tylko „na rękach”);
– przy każdym naszym wyjściu np. z domu do pracy, sklepu itp. poinformowanie o tym dziecka oraz umówienie się na powrót np. po obiadku, po spacerku itp. (nie wychodzenie ukradkiem, bo to tylko wzmaga „poczucie znikania mamy”, gdy tylko dziecko straci ją z oczu i niepokój nie będzie malał, ale narastał);
– zadbanie o miejsce odpoczynku (tam gdzie dziecko śpi w nocy lub ma drzemkę) – powinno kojarzyć się przyjaźnie, w miarę możliwości powinno być to zawsze to samo miejsce, w którym dziecko czuje się najpewniej i najbezpieczniej;
– stosowanie rytuałów – stałe pory na poszczególne czynności (oczywiście nie co do minuty, ale starajmy się, aby każdy dzień dziecka zachowywał mniej więcej taką samą kolejność);
– zabawy (np. „a kuku, ciuciubabka, chowanego), które pomogą oswoić się dziecku z tematem „znikania mamy” – pozwalają na przekonanie się przez dziecko, iż mama znika tylko na chwilę i zaraz się pojawia;
– dajmy dziecku czas – nie postępujmy wbrew woli dziecka, z czasem lęk separacyjny po prostu minie, a dziecko z tego wyrośnie.
Lęk separacyjny a niania
Kiedy decydujemy się na zatrudnienie niani musimy wziąć pod uwagę również etap rozwoju naszego malucha – czy nie jest on właśnie w trakcie przechodzenia lęków separacyjnych, na ile są one nasilone i jak do tej pory podchodziliśmy do tego tematu.
Jakie są sposoby na łagodne przejście lęku separacyjnego wspólnie z nianią?
– okres adaptacji – czasem wystarczy kilka dni, a czasem warto na to poświęcić np. 2 tygodnie tak, aby na spokojnie wszyscy mogli się ze sobą poznać i oswoić. Jednak zawsze rekomendujemy, aby przed zatrudnieniem niani uwzględnić również okres adaptacyjny. Niania na początku będzie dla dziecka zupełnie nową/obcą osobą, nie dziwmy się zatem, że może być nią onieśmielone, przestraszone, wycofane i nieufne. Adaptacja pozwoli na spokojne i stopniowe zapoznanie się niani z dzieckiem, ale również uspokoi rodziców i da im poczucie, że zostawiają swoje dziecko w najlepszych rękach.
Jak niania może pomóc dziecku w trudnych chwilach związanych z lękiem separacyjnym?
– dzień niani powinien być zbliżony rytmem do dotychczasowego dnia dziecka, tak aby miało poczucie bezpieczeństwa. Pozwólmy niani na zapoznanie się z naszymi rytuałami – są to istotne informacje, które będą punktem wyjścia do ustalenia rytmu dnia dziecko-niania, czyli niania musi wiedzieć jak maluch zazwyczaj spędza czasu, o której ma posiłki i czy chętnie je zjada, jak wyglądają spacery i drzemki itp.
– odwrócenie uwagi –ale ważne jest, aby nie działo się to w momencie wyjścia rodziców tylko po. Mama, tata powinni pożegnać się z dzieckiem i zapewnić je o swoim powrocie. Jeśli dziecko źle reaguje, płacze, krzyczy możemy spróbować odwrócić jego uwagę, przytulić, potwierdzić słowa rodziców o powrocie, zaprosić je do zabawy itp. Nie stosujmy metody „na siłę” – trzeba znaleźć złoty środek i pamiętać o tym, że każde dziecko może potrzebować lub oczekiwać czegoś innego;
– przytulanie, noszenie, zapewnienie o powrocie rodziców – czasem wystarczy po prostu być obok, danie dziecku czas, ważny jest nasz spokój i wyważona delikatność;
– wyjście na spacer – zmiana otoczenia ( czasem wyjście na spacer lub do sklepu jest dobrym pomysłem);
– czasem w takich sytuacjach pomoże rozmowa z dzieckiem, zapewnienie o zrozumieniu i nie negowanie uczuć dziecka, ale próba wspólnego znalezienia rozwiązania (zwłaszcza u troszkę starszych dzieci).
Lęk separacyjny to etap rozwoju, który często jest trudniejszy dla rodziców niż dzieci (ale pamiętajmy, że to sprawa indywidualna ile trwa i jak silnie jest przeżywany). Na pewno nie jest żadnym zaburzeniem, ale stanowi ważną część procesu indywidualizacji naszych pociech – dziecko zaczyna postrzegać siebie jako odrębną osobę, a więc staje się bardziej niezależne i coraz bardziej samodzielne. Mamy nadzieję, że naszych kilka rad pomoże rodzicom i nianiom na przejście tego okresu wspólnie z dziećmi w sposób jak najłagodniejszy i najspokojniejszy.